لائیسیته

آلن گرش : در جریان تدوین قانونی پیرامون [منع استفاده از] نشانه های مذهبی در آموزشگاه ها، فرانسویان موضوع جدائی سیاست از دین را ازنو باز شناختند. گرچه فلسفه های گوناگون دراین باره به رویاروئی با یکدگر برخاستند، اما جای تاریخ در این مجادله سخت خالی بود. با اینهمه به گواهی سلسله آثاری که به تازگی انتشار یافته، حکایت تصویب قانون ١٩٠٥ بمنظور جدا ساختن [کار] دولت از[اقتدار] کلیسا سرشار از اندرز است.

شیدان وثیق : صد سال از قانون «جدایی دولت و كلیساها» در فرانسه می گذرد. قانونی كه در 9 دسامبر 1905 به تصویب مجلس ملی این كشور می رسد و به «قانون لائیسیته» معروف می گردد. اكنون، به مناسبت صدومین سالگرد قانونی که در زمان خود، رویدادی تاریخی، بدیع و افتتاح كننده در جهان بود، بهانه ای یافته ایم تا بار دگر در باره ی لائیسیته اظهار نظری كنیم .و بر موضوعیت امروزی و مبرم آن در نظام سیاسی- اجتماعی کشور، تاكید نماییم.

رامین کامران : اگر من «لائیسیته» را بر «سکولاریسم» مرجح میشمارم به چند دلیل است. اول از همه اینکه بیشتر رو به عمل سیاسی دارد تا به نظریه پردازی و به جای اینکه به بحث های طولانی و مهمتر از آن به مغلطه پردازی میدان بدهد توجه را به نتایج عملی کار معطوف میسازد. دیگر اینکه لائیسیته در کشوری دارای اکثریت قاطع کاتولیک پیدا شده و رشد کرده که به موقعیت ایران با اکثریت شیعه بسیار شبیه است.

شیدان وثیق : بر خلاف واژه‌هایی چون ‌«دمكراسی» (مردم سالاری)، ‌«دسپوتیسم‌» (استبداد)، ‌«كُنستیتوسیون‌» (قانون اساسی)… كه حداقل از مشروطه به این سو در فرهنگ سیاسی ایرانی به كار رفته‌اند و معادل‌های فارسی خود را پیدا كرده‌است كه بر دوش روشنفكران و فعالااند، اصطلاح لائیسیته هیچ گاه، به شناخت ما و تا این سال‌های اخیر، وارد واژگان سیاسی ایرانیان نشده است. در نتیجه تلاش برای تفهیم این مقوله و یافتن معادلی برای آن در زبان سیاسی فارسی، وظیفه‌ای ن امروزی قرار می‌گیرد.

کامران صادقی : با گذشت بیش از سه دهه از حاکمیت مذهبی در ایران که به نهادینه شدن تبعیض و خشونت در همه سطوح اجتماعی منجر شده، دستیابی به مکانیسم های بر قراری “سیاست همزیستی”، مدارا و رواداری، یکی ازدغدغه های اصلی جامعه و روشنفکران ایران است. هرچه نیاز آحاد گوناگون جامعه به همزیستی اجتماعی، مدارا و رواداری بیشتر می شود، بهمان نسبت سنگینی وظیفه روشنفکران در کمک به روشن تر شدن این مفاهیم و الزامات تحقق آنها بیشتر می گردد.

شیدان وثیق: مساله، تنها در فهم این افراد و سازمان‌ها از «سکولاریسم» و در مواضع سیاسی آن‌ها نیست، بلکه ایراد در خودِ مفهومی است که دارای ابهام است. مشکل در چند بُعدی و چند معنایی مقوله‌ای است که به تفسیرهای متضاد، میدان و امکان می‌دهد و در نتیجه راه را برای حفظ گونه‌ای استمرار پیوند دولت و دین در ایران هموار می‌سازد. از این رو‌ست که ما به جای مقوله‌ای تفسیربرانگیز چون سکولاریزاسیون (و به طریق اولی «سکولاریسم»)، همواره از لائیسیته چون ترجمان شفاف و بی شبهه‌ی «جدایی دولت و دین» صحبت کرده و می‌کنیم. به جای مفاهیمی دوپهلو و ابهام برانگیز چون سکولار و جمهوری سکولار که تن به تعاریف و تفاسیر  گوناگون و متضاد و حتا دینی و الهیاتی می‌دهند، از لائیک و جمهوری دموکراتیک لائیک دفاع کرده و می کنیم.