مرز میان انقلاب و ضد انقلاب در انقلاب مشروطه
فاضل غیبی
انقلاب مشروطه شاید پیچیدهترین و ناشناختهترین انقلابهای تاریخ باشد. زیرا نخست پرشمارترین گروههای اجتماعی در آن مشارکت کردند و سپس پرتناقضترین روایتها را از روند و شخصیتهای تأثیرگذار در آن به دست دادند؛ و متأسفانه نه تنها با گذشت زمان نوری بر تاریکیهای آن انقلاب افکنده نشد، بلکه بسیاری نیز با تفسیر و تأویلهای خود بر ناراستیها و ناروشنیهای آن نیز افزودند؛ تا آنجا که ذهن بیماری مانند «جلال آل احمد» از انقلاب مشروط به عنوان «بلوای مشروطه» یاد میکند که گویا انگلیسیها برپا کردند تا «قرارداد دارسی» را به اُمت اسلام تحمیل کنند!